یکتاپرستی و زبان خشونت

یان آسمن، مصرشناس، باستان‌شناس، دین‌شناس و منتقد‌ِ فرهنگ یکی از متفکران امروز است که پژوهش‌های گوناگونی در زمینة ادیان و به ویژه شکل‌گیری یکتاپرستی انجام داده است. او هم اکنون یکی از بهترین مصرشناسان جهان به شمار می‌رود.

کتاب‌ِ «یکتاپرستی و زبان خشونت» در حقیقت نقد ادیان یکتاپرستی است که خود را صاحب‌ِ انحصاری حقیقت می‌دانند. خدای یکتاپرستان، خدایی حسود است که هیچ خدای دیگری را در کنار‌ِ خود تحمل نمی‌کند: «هیچ خدایی به جز خدا!». یان آسمن در این کتاب –که در اصل سخنرانی‌ای در شهرداری‌ِ شهر وین بوده –نشان می‌دهد که فرق اساسی‌ِ غیر‌ِ یکتاپرستی با یکتاپرستی در این است که از نظر چندخدایی‌گرایی (غیریکتاپرستی)، همه‌ی خدایان یکی هستند و هیچ خدایی، خدا بودن دیگری را زیر علامت پرسش نمی‌برد، در حالی که شعار‌ِ یکتاپرستی «هیچ خدایی بجز خدا» است. به عبارتی خدای یکتاپرستان، همان گونه که در انجیل عهد عتیق آمده، خدایی‌ست حسود که هیچ خدای دیگر را در کنار خود نمی‌پذیرد و هر «رقیبی» را دشمن خود می‌انگارد. به نظر آسمن، یهودیان، مسیحیان و مسلمانان پرورش یافتة چنین خدایی هستند. آسمن معتقد است که این بُن‌مایة دینی- فرهنگی تا ژرفنای نویرون‌ها (عصب‌ها)ی مغز ما نفوذ کرده است. مبنایی که رفتار‌ِ اقتدارگرایانه‌ی این انسان‌ها را در زیستگاه‌ِ یهودی، مسیحی و اسلامی رقم می‌زند.