این کتاب به سیر تحولات تاریخ فرهنگی ایران در دوران باستان می‌پردازد. دکتر مریم میراحمدی-مؤلف کتاب- در فصل‌های اول و دوم به منابع جغرافی تاریخی ایران باستان می‌پردازد که بر مبنای منابع کهن، قلمرو سرزمین ایران، اقوام و تمدن‌های ایران را مورد بخث قرار می‌دهد.
فصل سوم، اختصاص به تقسیم‌بندی زبان‌های ایرانی دارد که به‌طور کلی دانش ایران‌شناسی از آن مبحث شروع شده و پژوهش درباره‌ی دیگر شاخه‌های ایران‌شناسی مانند ادبیات و ادیان ایرانی در دوران باستان را امکان‌پذیر کرده است.
فصل چهارم، زبان‌های ایرانی باستانی و منابع آن که اعم از کتیبه‌ها و یا متون است و در بخشی، چگونگی آشنایی اروپاییان با این متون را به بحث می‌گذارد.
فصل پنجم، اختصاص به زبان و ادبیات ایرانی میانه دارد که به‌طور کلی شامل زبان پهلوی اشکانی و متون پهلوی ساسانی است.
فصل ششم، حاوی متون و ادبیات مانوی شامل آثار مانی و نوشته‌های پیروان او شامل متون نثر و نظم است.
فصل هفتم، ادبیات دیگر زبان‌های ایرانی میانه مانند سغدی، سکائی، بلخی و غیره اختصاص دارد..
فصل هشتم، جشن‌های ایرانی را معرفی می‌کند که شامل جشن‌های سالانه و ماهانه است که بر مبنای تقویم ایرانی برگزار می شود.
فصل نهم، اختصاص به نظام حکومت ایران در دوران باستان دارد و ساختار اجتماعی، سازمان اداری و سیاسی، تشکیلات نظامی و سازمان‌های اجتماعی حکومت‌های ایران بر اساس نوشته‌های ایرانی را شرح می‌دهد.
فصل دهم، حاوی اندیشه‌ها و اعتقادات دینی ایرانیان است. در این مبحث، کوشش شده است تا با اتکاء به اسناد و منابع تاریخی، جهان‌بینی ایرانیان در دوران باستان مورد بررسی قرار گیرد. آیین‌هایی چون میترایی، زروانی، ماندائی، زردشتی، مانوی، مزدکی، یهودیت، مسیحیت و ورد اسلام مورد توجه بوده است.
