این کتاب یک رمان ادبی فوقالعاده قدرتمند و برانگیزاننده است درباره ایران در دوره بلافاصله پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷. شکوفه آذر، با استفاده از سب کرئالیسم جادویی و داستانهای کلاسیک ایرانی، خواننده را به قلب خانوادهای میکشاند که در سراشیب هرج و مرج و خشونت پس از انقلاب که سرتاسر سرزمین باستانی را دربرگرفته، گرفتار شدهاند. شکوفه آذر، قصهگوی تمام عیاری استکه با استفاده از عناصر اسطورهای و عرفانی ایرانی، زندگی، طنز، امید،انزوا و بینش عمیق به شخصیتها و جهانشان داده است.
زندگی ایرانیان در میانه دست کم چهار قطب متضاد مدام در نوسان، کشمکش وبازیگوشی است؛ زندگی و مرگ، سیاست و مذهب. اندوهی در ژرفای شادخویی آنهاستکه محصول زندگی آنان در میانه این چهارقطب است
تاریخ سرکوب در ایران به اندازه تاریخ عرفاندر این کشور، غنی و دیرینه است و تاریخ افسانه و خیالپردازی از هردو این،دیرینهتر. از این روست که انسان ایرانی امروز همواره در میان این چند قطبگاهی نفس میکشد، گاهی بازیگوشی میکند اما اغلب میمیرد. و از این روستکه هنوز زندگی ایرانیان با زندگی آدمهای “هزار و یک شب” چندان تفاوتیندارد؛ چیزی میان واقعیت و خیال.
“اشراق درخت گوجه سبز” رمانی چندلایه است. یک لایه آن ریشه در زمین دارد و بقیه لایهها ریشه در ماوراء. لایه زمینیاین رمان، وقایع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مستند است مانند اعدامهایانقلابی دهه شصت، کتابسوزی، پوشش اجباری، خوراک اجباری، تصرف خانهها وحراج اموال تصرفشده، شلاق زدن مردم در ملاء عام، اعدام کاشفان گنج وعتیقه، بازجوییها و دستگیریهای بیبهانه، توهین و ناسزای ماموران کمیتهبه مردم و تفتیش اتومویبلها در خیابانها و جادهها.
لایههای دیگر این داستان، ریشه در ماوراءدارند؛ لایههای اسطورهای، افسانهای، رویایی، عرفانی و باورهای عامه. مثل اسطوره بوشاسب دیو خواب، هما پرنده سعادت، اسطوره درخت زندگی، جن، آل،بختک، روح، عزراییل، رویاهایی که سرنوشتها را تغییر میدهد، باورهایخرافاتی عامه و نوعی بینش و اشراق عرفانی که در سطح رمان پراکنده است.
می شود به یک لایه دیگر هم اشاره کرد و آنلایه زبانی داستان است که به روایت، لحن ریتمیک و ریتم پرشتاب داستانیبرمیگردد؛ نویسنده به سبکی کاملا مدرن، سنّت روایت در روایت “هزار و یکشب” را در این داستان به نمایش گذاشته است. سنت روایی که باعث میشودخواننده ناخودآگاه از داستانی به داستانی دیگر کشیده شود و از صفحهای بهصفحهای دیگر.
اشراق درخت گوجه سبز، سراسر وجود خواننده رااز غم لبریز میکند همانطورکه غم در لایه لایههای زندگی ایرانیان، رسوخکرده است. زیرا تنها به این ترتیب است که خواننده میتواند احساس کندایرانی بودن در چنین شرایطی چه معنی دارد.